İHRACAT REJİMİ VE İHRACATTA GÜMRÜKLEMEDE KULLANILAN BELGELER

İhracat Rejiminin gündeme gelebilmesi için öncelikle, ilgili tarafın beyanda bulunması gerekir. Gümrük işlemleri açısından beyan, ilgilisi tarafından bir malın bir Gümrük Rejimine tabi tutulması isteğinden ibarettir. Bu durumda söz konusu taraf ilgili malın kesin ihracatına yönelik bir işleme tabi tutulmasını isterse, İhracat Rejimi uygulanacaktır.

4458 Sayılı Gümrük Kanununa göre ihracatta beyan, koşullarına göre aşağıdaki şekillerde yapılabilmektedir. Bunlar:

• Yazılı Beyan,
• Sözlü Beyan,
• Bilgisayar veri işleme tekniği yoluyla beyan,
• Eşya sahibinin ilgili eşyayı bir gümrük rejimine tabi tutma isteğini ifade ettiği herhangi bir tasarruf yoluyla beyan.

İstisnai durumlar dışında aslında ihracatta beyanın dijital ortamda bilgisayar veri işleme teknikleriyle yapılması esastır. Yazılı beyan Gümrük Müsteşarlığınca belirlenen koşullar çerçevesinde verilir.

GÜMRÜK ÇIKIŞ BEYANNAMESİ

Gümrük Beyannamesi aslında yetkili mercilerce bastırılan matbu bir evraktır. Bu belge 8’li takım ve 4’lü takım olarak matbu olarak çıkartılır. 8’li takım gümrük beyannamesinin ilk 1., 2. ve 3. sayfaları birlikte kopartılarak yeni bir takım yapılırsa, bu yeni takım, ihracatta gümrük beyannamesi veya gümrük çıkış beyannamesi olur. 4’lü takım gümrük beyannamesi ihracatta kullanılırsa ihracatta gümrük beyannamesi, ithalatta kullanılırsa ithalatta gümrük beyannamesi olmaktadır.

Gümrük Çıkış Beyannamesi ihracata konu olan ve bir tek Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon (GTİP) numarasıyla betimlenebilen malın beyanı verilebilir. Eğer aynı faturada birden fazla kalem mal varsa ve bu mallar tek bir Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon numarasıyla beyan edilemiyorsa, bu durumda Gümrük Çıkış Beyannamesine ek olarak Devam Formu kullanılır.

Bir Devam Formunda aynı faturada bulunan en fazla üç yarı GTİP ile betimlenebilen yine üç ayrı malın beyanı verilebilir. Ayrıca bir Gümrük Beyannamesinde ek olarak en fazla üç farklı Devam Formu kullanılabilir. Diğer bir ifadeyle bir Gümrük Beyannamesi  ve buna en fazla eklenebilen üç ayrı Devam Formu ile en fazla aynı faturada bulunan ve on ayrı GTİP numarasıyla betimlenebilen malın beyanı yapılabilir. Bu durumda acaba aynı faturada ondan fazla farklı mal kalemi varsa ve ihracatta söz konusu kalemler ondan fazla farklı GTİP numarasıyla betimlenebiliyorsa, bu durumda ne yapılacaktır? İşte bu tür koşullarda yani aynı faturada ihracata konu olan mal kalemi ondan fazla GTİP numarasına sahipse, Gümrük Çıkış Beyannamesinin ekinde hiçbir şekilde Devam Formu kullanılmaz.

İhracat Rejimine göre gümrükleme sürecinin gerçekleştirilebilmesi için, yukarıdaki belgeler olmazsa olmaz koşuldur. Aksi halde İhracat Rejiminin gerçekleştirilmesi mümkün değildir. Yukarıdaki belgelere ek olarak İhracat Rejiminde gümrükleme sürecinde, Dolaşım Belgelerinin de (A.TR veya EUR.1) kullanımı gündeme gelebilecektir. Hatta özellikle gıda ürünlerinin ihracatında yukarıdaki belgelere ek olarak, yine İhracat Rejiminde gümrükleme sürecinde, bazı raporlar ve belgeler söz konusu olabilecektir.

İHRACATTA GÜMRÜKLEMEDE KULLANILAN BELGELER

İhracata konu olan eşyanın genellikle İhracat Rejimine tabi tutulması dijital ortamda bilgisayar veri işleme teknikleriyle gerçekleştirilir. Ancak söz konusu İhracat Rejiminin uygulanabilmesi için, gümrükleme sürecinde mutlaka aşağıdaki temel belgelere gereksinim duyulmaktadır. Sözü edilen belgeler şunlardır:

• Gümrük Çıkış Beyannamesi
• Türkçe Orijinal Fatura
• Türkçe Orijinal Çeki Listesi,

İhracat Rejimine göre gümrükleme sürecinin gerçekleştirilebilmesi için, yukarıdaki belgeler olmazsa olmaz koşuldur. Aksi halde İhracat Rejiminin gerçekleştirilmesi mümkün değildir. Yukarıdaki belgelere ek olarak İhracat Rejiminde gümrükleme sürecinde, Dolaşım Belgelerinin de (A.TR veya EUR.1) kullanımı gündeme gelebilecektir. Hatta özellikle gıda ürünlerinin ihracatında yukarıdaki belgelere ek olarak, yine İhracat Rejiminde gümrükleme sürecinde, bazı raporlar ve belgeler söz konusu olabilecektir.

ORJİNAL TÜRKÇE ÇEKİ LİSTESİ

İhracat Rejimine yönelik gümrüklemede kullanılan belgelerden biri orijinal Türkçe çeki listesidir. Çeki listesi olarak adlandırılan bu belge aslında taşıyıcı araca yüklenen ve ihracata konu olan malın; koli, paket, rulo ve kutu gibi mastır ambalajlama çeşitlerine göre adetlerinin belirtildiği ve içeriğinin açıklandığı bir paketleme bilgi listesidir.

Aslında bir paketleme listesi olan çeki listesi, ihracatçı işletme tarafından firmanın antetli kağıdına yazılır. İhracatta gümrüklemede kullanılan ve beyan sahibi tarafından düzenlenen Türkçe çeki listesinde aşağıdaki detayların yer alması gerektiği rahatlıkla anlaşılabilir:

• İthalatçı bilgileri,
• Çeki Listesinin ilişkili olduğu faturanın tarih ve numarası,
• Çeki Listesine konu olan malı taşıyacak olan aracın plakası veya konteynır numarası,
• Çeki Listesine konu olan ana kapların (mastır paket) türü ve numarası,
• Çeki Listesine konu olan malın açıklaması özellikleri ve varsa ölçüleri,
• Satışa konu olan birim cinsi ve toplam miktarı
• Net ve brüt ağırlıklar ve bunların genel toplamları,
• İhracatçı işletmenin kaşesi ve yetkilinin imzası.

İHRACATTA GÜMRÜKLEMEDE KULLANILAN DİĞER BELGELER

İhracatta gümrükleme sürecinde yukarıda açıklanan belgeler mutlaka olması gereken belgelerdir. Gümrüklerde bu belgelere ek olarak (özellikle hayvansal ve bitkisel ürünlerin ihracatında) ilgili kuruluşlardan alınan raporların varlığı da aranabilir.

Ayrıca Türkiye’de İhracat Rejimine göre gümrükleme konusuyla direkt ilişkili olmayan, daha çok ithalatçı ülkede gümrükleme sürecinde kullanılan Dolaşım Belgelerinin, Türkiye’de gümrüklemenin yapıldığı ilgili gümrük idaresince gümrükleme sürecinde onaylanması gerekir. İstisnai koşullar dışında ihracata konu olan ülke ile Türkiye arasında Gümrük Birliği Anlaşması varsa, A.TR Dolaşım Belgesi kullanılır. 

REJİMLERE GÖRE KULLANILACAK BEYANNAME NÜSHALARI

Beyanname nüshalarının gümrük işlemleri bakımından kullanımı şöyledir:

• İhracat işlemleri için(eşyanın kesin ya da geçici her türlü ihracında) 1,2 ve 3 no’lu nüshalar kullanılır.
• Transitin şekline bağlı olarak beyanname nüshaları üzerinde şu şekilde işlem yapılır:
• Transit işlemler için 1, 4 ve 5 nolu nüsha kullanılır.
• Birde beyanname formunun hem ihracat hem de transit işleminde kullanmak istenmesi halinde 1, 2, 3, 4 ve 5 no’lu nüshalar, ihracat beyannamesi ve transit beyannamesi olarak kullanılır.
• İthalat işlemleri için 6, 7, ve 8 no’lu nüshalar kullanılır.

İHRACATTA GÜMRÜKLEMEDE KULLANILAN BELGELER

İhracata konu olan eşyanın genellikle İhracat Rejimine tabi tutulması dijital ortamda bilgisayar veri işleme teknikleriyle gerçekleştirilir. Ancak söz konusu İhracat Rejiminin uygulanabilmesi için, gümrükleme sürecinde mutlaka aşağıdaki temel belgelere gereksinim duyulmaktadır. Sözü edilen belgeler şunlardır:

• Gümrük Çıkış Beyannamesi
• Türkçe Orijinal Fatura
• Türkçe Orijinal Çeki Listesi,

İhracat Rejimine göre gümrükleme sürecinin gerçekleştirilebilmesi için, yukarıdaki belgeler olmazsa olmaz koşuldur. Aksi halde İhracat Rejiminin gerçekleştirilmesi mümkün değildir. Yukarıdaki belgelere ek olarak İhracat Rejiminde gümrükleme sürecinde, Dolaşım Belgelerinin de (A.TR veya EUR.1) kullanımı gündeme gelebilecektir. Hatta özellikle gıda ürünlerinin ihracatında yukarıdaki belgelere ek olarak, yine İhracat Rejiminde gümrükleme sürecinde, bazı raporlar ve belgeler söz konusu olabilecektir.

ORJİNAL TÜRKÇE FATURA

İhracatta orijinal fatura olarak, ticari işletmelerin zaten sahip oldukları kendi fatura koçanlarından düzenlenen Türkçe Fatura kullanılır. ihracatta gümrüklemede kullanılan ve beyan sahibi tarafından düzenlenen Türkçe Faturada aşağıdaki detayların yer alması gerektiği rahatlıkla anlaşılabilir. Bunlar:

• İthalatçı bilgileri,
• Faturayı düzenleyen ticari işletmenin detaylı bilgileri, fatura tanzim yeri, sayısı ve tarihi,
• İhracata konu olan malın detaylı açıklaması ve satış birimi türü,
• İhracata konu olan malın toplam miktarı, birim fiyatı, tutarı,
• Teslim Şekli ve gerekiyorsa nakliye ve sigorta bedelleri,
• Toplam kap adedi ve türü,
• Net ve brüt ağırlıklar,
• Ödeme şekli ve banka bilgileri,
• İhracata konu olan mal ihraç kayıtlı alınmışsa, detaylı imalatçı bilgileri (ihracata konu olan mal
• ihraç kayıtlı alınmamışsa bu tür bir bilgiye faturada yer verilmez),
• Faturanın parasal cinsinin ve toplamının rakam ve yazıyla yazılması,
• Ticari işletme yetkilisinin kaşe ve imzası.